Σήμερα συναντάμε ολοένα και συχνότερα αυξημένη χοληστερόλη και τριγλυκερίδια, λόγω διατροφής πλούσιας σε κορεσμένα και επεξεργασμένα, λιγότερης κίνησης και στρες. Η δυσλιπιδαιμία δεν είναι «μια τιμή στις εξετάσεις», είναι βασικός παράγοντας κινδύνου για αθηροσκλήρωση και καρδιαγγειακά. Με σωστή διάγνωση και στοχευμένο πλάνο, οι δείκτες βελτιώνονται μετρήσιμα.
Τι είναι η δυσλιπιδαιμία
Η δυσλιπιδαιμία είναι η διαταραχή των λιπιδίων στο αίμα. Συνήθως σημαίνει υψηλή LDL («κακή» χοληστερόλη), χαμηλή HDL («καλή») και/ή αυξημένα τριγλυκερίδια. Η LDL ευνοεί τον σχηματισμό αθηρωματικών πλακών στα αγγεία, η HDL βοηθά στην απομάκρυνση της χοληστερόλης, τα τριγλυκερίδια αυξάνουν τον μεταβολικό κίνδυνο, ειδικά όταν συνδυάζονται με κοιλιακή παχυσαρκία και προδιαβήτη.
Αίτια και τύποι διαταραχών
Για να επιλέξουμε σωστή αντιμετώπιση, πρώτα ξεκαθαρίζουμε το «γιατί». Υπάρχουν:
- Πρωτοπαθείς, κυρίως κληρονομικές μορφές, όπως η οικογενής υπερχοληστερολαιμία που ανεβάζει έντονα την LDL από μικρή ηλικία
- Δευτεροπαθείς μορφές που συνδέονται με τρόπο ζωής ή άλλες παθήσεις, όπως παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, νεφρική νόσος, καθώς και με φάρμακα που επηρεάζουν το λιπιδαιμικό προφίλ
Σε κάθε περίπτωση αξιολογούμε και συνοδούς παράγοντες, όπως κάπνισμα, υπέρταση, οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας, ώστε να προκύψει ο συνολικός καρδιαγγειακός κίνδυνος.
Επιπτώσεις και γιατί μάς αφορά
Η αυξημένη LDL οδηγεί σε πλάκες μέσα στις αρτηρίες που σταδιακά στενεύουν τον αυλό τους. Έτσι αυξάνει ο κίνδυνος για στεφανιαία νόσο, έμφραγμα, αγγειακό εγκεφαλικό και περιφερική αρτηριοπάθεια. Η πολύ υψηλή υπερτριγλυκεριδαιμία συνδέεται με παγκρεατίτιδα. Όσο νωρίτερα παρέμβουμε, τόσο περισσότερο μειώνουμε τον κίνδυνο.
Πώς γίνεται η διάγνωση δυσλιπιδαιμίας
Η διάγνωση ξεκινά με απλό λιπιδαιμικό προφίλ: ολική χοληστερόλη, LDL, HDL, τριγλυκερίδια. Σε επιλεγμένους ασθενείς αξιοποιούμε δείκτες όπως μη-HDL χοληστερόλη ή ApoB για πιο ακριβή αποτύπωση του αθηρογόνου φορτίου. Παράλληλα εκτιμούμε την αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο, το βάρος, την περίμετρο μέσης και τα ατομικά/οικογενειακά στοιχεία κινδύνου. Από αυτό προκύπτουν εξατομικευμένοι στόχοι, όχι «γενικά νούμερα για όλους».
Πώς αντιμετωπίζεται η δυσλιπιδαιμία — πρακτικό πλάνο
Η θεραπεία συνδυάζει στοχευμένες αλλαγές τρόπου ζωής με φαρμακευτική αγωγή όπου χρειάζεται. Στόχος μας είναι να μειώσουμε την LDL, να ανεβάσουμε όπου χρειάζεται την HDL και να ρυθμίσουμε τα τριγλυκερίδια, πάντα με ασφάλεια και συνέπεια.
Διατροφή τύπου Μεσογειακής
Πριν από οτιδήποτε, ευθυγραμμίζουμε τη διατροφή με αρχές της Μεσογειακής δίαιτας. Δίνουμε έμφαση σε ελαιόλαδο, λαχανικά, φρούτα, όσπρια, δημητριακά ολικής, ψάρια 2 φορές την εβδομάδα, άπαχη πρωτεΐνη.
- Μειώνετε κορεσμένα και trans λιπαρά, που κρύβονται σε επεξεργασμένα snack, τηγανητά, έτοιμα γλυκά και επεξεργασμένα κρέατα
- Περιορίζετε ζάχαρη και ραφιναρισμένους υδατάνθρακες, ειδικά αναψυκτικά και «κενές» θερμίδες
- Αυξάνετε φυτικές ίνες με σαλάτες, όσπρια, βρώμη, για να βελτιώσετε LDL και κορεσμό
- Εντάσσετε ω-3 λιπαρά μέσω λιπαρών ψαριών ή, όπου ενδείκνυται, συμπληρωμάτων
Κίνηση, βάρος και ρουτίνα
Η συστηματική άσκηση βελτιώνει το λιπιδαιμικό προφίλ και τον μεταβολισμό. Στόχος είναι τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας αερόβιας άσκησης την εβδομάδα, συν 2 συνεδρίες ενδυνάμωσης. Μικρή απώλεια βάρους της τάξης του 5–10% μπορεί να ρίξει τριγλυκερίδια και να βελτιώσει την HDL. Ο ύπνος και η διαχείριση στρες υποστηρίζουν τη συμμόρφωση και την πείνα/κορεσμό μέσα στην ημέρα.
Φαρμακευτική αγωγή όταν χρειάζεται
Όταν ο συνολικός κίνδυνος ή οι τιμές LDL παραμένουν ψηλά παρά τις αλλαγές, συζητάμε αγωγή. Οι στατίνες αποτελούν βασική επιλογή για μείωση LDL και σταθεροποίηση πλακών. Εάν δεν επιτυγχάνεται ο στόχος ή υπάρχει δυσανεξία, εξετάζουμε εζετιμίμπη ή αναστολείς PCSK9, ανάλογα με το προφίλ κινδύνου. Για υψηλά τριγλυκερίδια, αξιολογούμε ω-3 υψηλής καθαρότητας ή φιμπράτες. Η επιλογή γίνεται εξατομικευμένα, με παρακολούθηση ασφάλειας και αποτελεσματικότητας.
Συνολική διαχείριση κινδύνου
Η δυσλιπιδαιμία σπάνια «έρχεται μόνη της». Παράλληλα ρυθμίζουμε πίεση και σάκχαρο, στοχεύουμε σε φυσιολογικό βάρος, οργανώνουμε πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος. Η ολιστική βελτίωση μειώνει ουσιαστικά την πιθανότητα καρδιαγγειακών συμβαμάτων.
Πρόληψη και επανέλεγχος
Ξεκινήστε από τα απλά: περισσότερη κίνηση στην καθημερινότητα, μικρά και ισορροπημένα γεύματα, λιγότερα επεξεργασμένα, σταθερό ωράριο ύπνου. Κάνουμε επανέλεγχο λιπιδίων ανά 8–12 εβδομάδες στην αρχή για να δούμε την ανταπόκριση, μετά εξατομικεύουμε τη συχνότητα. Κρατάμε γραπτώς τους στόχους και την πρόοδο, για να μένει ξεκάθαρη η πορεία.
Τι να περιμένετε στο ιατρείο
Στην πρώτη επίσκεψη χαρτογραφούμε τον κίνδυνο, θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους LDL, HDL και τριγλυκεριδίων, και συμφωνούμε σε ένα πρακτικό πλάνο που ταιριάζει στον τρόπο ζωής σας. Στις επανεκτιμήσεις, αναπροσαρμόζουμε τη διατροφή, την άσκηση και τη φαρμακευτική αγωγή με βάση τα αποτελέσματα, ώστε να πετύχουμε σταθερή, ασφαλή βελτίωση.
Συμπέρασμα — Κλείστε ραντεβού
Η δυσλιπιδαιμία αντιμετωπίζεται, αρκεί να κινηθούμε στοχευμένα και έγκαιρα. Με μικρές, σταθερές αλλαγές και σωστή ιατρική καθοδήγηση, οι δείκτες πέφτουν και ο καρδιαγγειακός κίνδυνος μειώνεται ουσιαστικά.
Κλείστε σήμερα ραντεβού με τη Δρ. Μάρη Ανδριάνα, Ειδικό Παθολόγο – Διαβητολόγο, Στρατιωτικό Ιατρό, για πλήρη αξιολόγηση και εξατομικευμένο πλάνο αντιμετώπισης της δυσλιπιδαιμίας σας
